:درسطح فوقانی غشاء اتولیتی دراوتریکول وساکول گوش داخلی ،کریستال هایی ازجنس کربنات کلسیم قراردارند که اتولیت یا سنگ گوش نامیده می شود.این ذرات دراثرعوامل متفاوتی کنده می شوند وممکن است تعداد یک یا چند اتولیت واردمجاری نیمدایره(کانال) شوندوموقع حرکت سرتغییرمحل بدهندوموجب تحریک مجاری نیمدایره وسرگیجه می شوند. حرکاتی که معمولا موجب سرگیجه می شود عبارتنداز

♦️غلتیدن

♦️درازکشیدن

♦️بلندشدن ازحالت خمیده

♦️بالابردن سربرای دیدن داخل قفسه های فوقانی

♦️عقب بردن سر برای تراشیدن زیرچانه

♦️چرخیدن سریع

شایعترین عامل شروع کننده بیماری ضربه به سر و سپس بیماری التهاب عصب تعادلی(vestibular neuritis) است.

حدود۱۵درصدبیماران بعدازابتلا به نوریت وستیبولر دچار BPPV می شوند.

عوامل دیگر عفونت(عفونت گوش میانی یا لابیرنتیت) وجراحی بخصوص جراحی استاپدکتومی دراتواسکلروز و کوکلئر ایمپلنت می باشند.

استراحت طولانی دربستر و بیماری منیر و میگرن و استئوپورز از سایر علل BPPV می باشند.

احتمالاحرکات سریع سر مثلا در فعالیت بدنی شدید وشنا ممکن است عامل شروع بیماری باشد.ازعلل کم شیوعتر بیما ی،مصرف داروهای اتوتوکسیک،گشاد بودن وستیبولر اکواداکت (large vestibulare aqueduct)وتومورهای رتروکوکلئر را می توان نام برد.

درافراد مسن شیوع بیماری بالاست وگاهی هیچ علتی پیدانمی شودبه نظر می رسد تغییرات ناشی ازسن بالا خود،عامل بوجودآورنده بیماری BPPVمی باشد.

کانال خلفی شایعترین کانال درگیر دربیماری BPPV می باشد.مشخصه اصلی BPPV، سرگیجه حمله ای کوتاه مدت(کمتر از یک دقیقه) است که به دنبال بعضی ازحرکات سر رخ می دهد.این حرکات درافراد متفاوت فرق می کند ولی نکته مشترک در همه آنها حرکت سر است.

حرکات شروع کننده سرگیجه شامل : درازکشیدن، غلتیدن یا بلندشدن از رختخواب،خم کردن سربه جلو و نگاه کردن به پایین یا خم کردن سربه عقب مثلا در آرایشگاه در هنگام تراشیدن زیر چانه یا شستن موها بعد از اصلاح یا رنگ ویا دیدن وبرداشتن وسایل کابینت فوقانی می باشد.

علائم بیماری شامل سرگیجه،احساس سبکی سر،عدم تعادل وگاهی حتی تهوع متعاقب بعضی حرکات سرمی باشد.علایم بیماری ممکن است درابتدای روز بدتر و هنگام غروب بهتر باشد.

علایم ممکن است از چند روز تا چندساعت خود به خود بهبود یابد ولی گاهی برای مدت طولانی تری باقی می ماند.

تشخیص هر چه سریعتر بیماری سرگیجه وضعیتی خوش خیم ناگهانی (BPPV) اهمیت زیادی دارد،زیرا مطالعات نشان داده که تشخیص ودرمان سریع‌تر ازمزمن شدن بیماری ومقاوم شدن به درمان جلوگیری می کند. ضمن اینکه در افراد مسن ممکن است سرگیجه موجب عدم تعادل و زمین خوردن شود.

تشخیص بیماری سرگیجه وضعیتی خوش خیم ناگهانی (BPPV) بر اساس شرح حال بیمار وسپس مانور هالپایک می باشد.

شکایت بیمار از سرگیجه ای که باحرکات سر در وضعیت های خاص رخ می دهد وکمتر از یک دقیقه طول می کشد وگاهی با تهوع وگیجی همراه می شود پزشک را به سمت تشخیص می برد.

انجام تست دیکس_هالپایک (Dix_Hallpike maneuver)برای تاییدتشخیص BPPV کانال خلفی ضروری است.

درافرادعادی انجام مانور هالپایک با چشم های باز وتثبیت دید موجب بروزسرگیجه نخواهدشد.(هالپایک منفی) ولی دراکثریت بیماران با سرگیجه وضعیتی خوش خیم ناگهانی(BPPV) درکانال خلفی سرگیجه ونیستاگوس ایجاد می شود.

استفاده ازتست های تشخیصی دیگرمانند شنوایی سنجی ،آزمایش خون،VNGوMRIدرمواردیکه سایرعلائم شنوائی مثل احساس پری گوش،کم شنوایی و وزوزگوش یا سایر علائم نرولوژیک وجودندارد،توصیه نمی شود .وضعیت بیمار باید بعد از مانور درنظر گرفته شود دربیمارانی که نیازمند مانور مکرر هستند بررسی بیشترلازم است.

درمان دارویی فقط برای ازبین بردن تهوع بیمار مفید است

سه روش درمانی که بیشتراستفاده می شود

♦️مانورEpley

♦️مانور Somont

♦️مرین های Brandt_Darrof

که مانورEpleyازبقیه مواردبیشتراستفاده میشود.

مجموعه حرکاتی است که که انجام آن سبب جابجائی اتولیت ها ی واردشده به مجاری نیمدایره خلفی می شود.

به عقیدهEpley اگر مانور درست انجام شود، موفقیت درمانی بیش از ۹۵٪ خواهیم داشت.

اما عود بیماری هم دیده می شود.

این عود در افراد زیر بیشتر بوده است:

♦️افرادمسن

♦️خانم ها بیشتر از آقایان

♦️سابقه نوریت وستیبولر

♦️سابقه هیدروپس اندولنف

♦️خانم های مصرف کننده قرص ضدبارداری

مهمترین عارضه مانور جابجائی و ورود اتولیت به کانال افقی یافوقانی است.

ازعوارض نادر دیگر otoconial jam است که در ان حرکت اتولیت های درشت موجب انسداد کانال میشود وموجب سرگیجه شدید ونیستاگوس تداوم دار می شود.درمان آن انجام مانور معکوس عامل بوجودآورنده است.

گاهی عوارض vaso-vagal reflex به هنگام مانورEpley بوجودمی آید مانند بعدازدرمان با مانور ممکن است سنگینی سر یا گیجی یاکتی اختلال تعادل وجودداشته باشد

تشخیص ودرمان زودهنگام می تواند گیجی بعد از مانور را کم کند هرچه مدت بیماری قبل مانور بیشتر باشد گیجی بعد مانور بیشتر است.

موارد منع مصرف مانور شامل موارد زیر است.

♦️بیماری قلبی حاد

♦️تنگی شدیدشریان کاروتید

♦️اختلالات شدیدگردنی

برای جلوگیری ازجابه جایی مجدد اتولیت ها توصیه می شود مواردزیررعایت شود.اگرچه مطالعات نتایج متفاوتی گزارش کرده اند وبعضی متخصصین این راپیشنهادنمی کنند.

♦️بیماربه مدت۲۴_۴۸ساعت ازخم کردن سر بپرهیزد.

♦️تا یک هفته به سمت درگیرنخوابند.

♦️تا۲۴_۴۸ساعت بازاویه۴۵درجه بخوابند.

شایعترین نوعBPPV آتیپیک مربوط به درگیری کانال افقی است.ازجمله علل آن تروما ،مانور Epley یا ایجاد خود به خود است.

تشخیص این بیماری دردرجه اول باشرح حال است و سپس مانورچرخش سر (head_rolling) است.

دراین تست بیمار از حالت نشسته با سرعت می خوابد لازم است سر بازاویه سی درجه بالا آورده شود سپس سر به سرعت به یک سمت چرخانده می شودوحرکات چشم بررسی می شود ،بعدازاتمام پاسخ ها سربه سمت مقابل برگردانده می شودوحرکات چشم بررسی می شود.تعیین جهت درگیر با بررسی حرکات چشم صورت می گیرد.

درمان این بیماری با مانورهای ویژه ای صورت می گیردو درمان دارویی فقط برای کنترل تهوع می باشد. مانورهای درمانی متعددی برای درمان وجود دارد.

_مانورهای Rolling یا چرخشی با زوایای چرخش متفاوت وجود دارد

♦️چرخشی با زاویه ۳۶۰ درجه به نام barrel roll

♦️چرخشی ۲۷۰درجه مانور log roll

♦️چرخشی ۱۸۰ درجه به نام

_مانور vannucchi یا forced prolong positioning

_مانور vannucchi یا forced prolong positioning خوابیدن بیماربه پهلوی سمت سالم تا ۱۲ساعت ومانورهای متعدد دیگر که بسته به شرایط بیمار و محدودیت های بدنی او انتخاب میشود.